Modern Schiedam #1: De voormalige Amsterdamsche Bank
De stad Schiedam heeft geen al te gelukkige relatie met moderne architectuur en stedenbouw. En met recht. Onder invloed van nieuwe ideeën over woonkwaliteit is er in Schiedam in de 20e eeuw lustig op los gesloopt. Historische bebouwing maakte plaats voor overwegend ongelukkige moderne architectuur. Dit heeft de binnenstad gevormd tot wat het nu is: een vreemdsoortige mix van vaak gewaardeerde, historische architectuur en weinig gewaardeerde moderne interventies. Vaak wordt echter vergeten dat er ook zeker een aantal geslaagde moderne gebouwen in Schiedam staan, die de stad in positieve zin hebben veranderd. Je moet er naar op zoek, maar misschien valt er ook iets van op te steken. Vandaag de eerste in een reeks:
de voormalige Amsterdamse Bank aan de Gerrit Verboonstraat.
De gebroeders Kraaijvanger
De voormalige Amsterdamse Bank is geen rijksmonument, maar heeft zeker monumentale kwaliteiten. En wij kunnen het weten, want inmiddels is ons bureau al enige maanden gehuisvest op de tweede etage van dit pand – met prachtig uitzicht over de Plantage. Architecten van het pand zijn de gebroeders Herman en Evert Kraaijvanger van het gelijknamige (en nog steeds bestaande) Rotterdamse architectenbureau Kraaijvanger. Zij hebben in hun werkzame leven een omvangrijke bouwproductie op hun naam weten te zetten. Herman was de echte architect van het stel, terwijl Evert meer de organisator en bouwtechnicus was. Zij hebben met name in de wederopbouw hun sporen verdiend, waaronder met enkele zeer bekende, Rotterdamse gebouwen: de V&D, de Peek & Cloppenburg en de Blokker aan de Hoogstraat, het Stationspostkantoor, het Holbeinhaus aan het Stadhuisplein en hun bekendste werk, de Doelen. Aan de Blaak realiseerden zij in 1950 de Amsterdamsche Bank, waarna zij voor dezelfde bank ook in Schiedam aan de slag mochten.
De Gerrit Verboonstraat kende lange tijd een ander verloop dan in het huidige stratenplan. De gevel stond meer gedraaid richting de Plantage. Tot 1907 stond hier ook een molen, de Hoop. Het postkantoor ernaast moest na de oorlog wijken voor de nieuwbouw voor de Amsterdamsche Bank die in 1955 gereed zou komen. De straat werd rechtdoor getrokken, waardoor de Koemarktbrug en de Oranjebrug in een rechte lijn met elkaar verbonden werden. De nieuw te bouwen bank kwam daarmee monumentaal op de kop van het park de Plantage te staan, maar moest ook ingepast worden op een vreemd driehoekig bouwkavel. De architecten ontwierpen een driehoekige en ruimtelijke begane grond met verrassend veel daglicht. Ondergronds een kelder met kluizen en archieven. Bovenop de onderbouw kwam een L-vormig gebouw met twee delen van respectievelijk een en twee lagen. Het gebouw is beduidend moderner dan de Rotterdamse evenknie van 5 jaar eerder. Stoere, gebouchardeerde betonnen kaders geven het gebouw een streng aanzien richting de Plantage. Door de gekke kavelvorm is het gebouw een samenstelling van verschillende, rechthoekige bouwdelen die subtiel in elkaar grijpen. Afwijkend is het ronde trappenhuis dan als glazen cilinder aan de achterzijde van het hoge kantoor staat. Vanaf de bovenste etage heeft men hier een prachtig uitzicht over het historische centrum.
De Amsterdamsche Bank werd de AMRO Bank en nog later de ABN AMRO Bank. Uiteindelijk verliet de bank, die geen behoefte meer had aan zoveel kantoorruimte, het gebouw aan de Gerrit Verboonstraat. Sinds 2007 is hier kinderopvang KomKids gevestigd die nieuw leven hebben gebracht in dit pand. Op de begane grond een speelse receptie en een kantoortuin met de administratie van de verschillende vestigingen. Op de etage een kinderopvang, waarbij het platte dak op ingenieuze wijze is hergebruikt als speelplein voor de kinderen. En sinds enige maanden is dus ons architectenbureau te vinden op de tweede etage. Via de royale raampartijen kijken we in de kruinen van de hoge bomen aan de Plantage, terwijl het Schiedamse stadsleven voorbijtrekt. Een ideale mix van dynamiek en rust, die voldoende inspiratie biedt voor onze eigen (Schiedamse) projecten.
Als u meer wilt weten over de architecten van dit gebouw, dan is het boek “Herman en Evert Kraaijvanger – Architectonische Noblesse” van Ida Jager van harte aan te bevelen. Hun Schiedamse schepping is helaas geen onderdeel van dit naslagwerk, maar het geeft een prachtig en diepgravend inzicht in hun denken, hun werk en hun nalatenschap.
Vind hier het boek: “Herman en Evert Kraaijvanger – Architectonische Noblesse” van Ida Jager
